Τον Κοσμά πολλοί τον ξέρουν. Διάσημο ορεινό χωριό του στα Νότια του Πάρνωνα, πανέμορφο και αρκετά τουριστικό aπό παλιά. Με πρόσβαση από Σπάρτη-Γεράκι όσο και από τη θάλασσα, δηλαδή από τον δρόμο Άστρος-Λεωνίδιο. Βρίσκεται κοντά στην Μονή της Έλωνας και προσέλκυε από παλιά επισκέπτες, έχει ταβέρνες και ξενώνες και ακούγεται αρκετά. Τα γειτονικά χωριά όμως, Άγιος Βασίλης, Πλατανάκι και Παλαιοχώρι λίγοι τα ξέρουν. Απομονωμένα, σχεδόν έρημα πλέον και με αρκετά δύσκολη πρόσβαση. Πολλά χρόνια ήθελα να επισκεφτώ αυτή τη περιοχή του βουνού αλλά δεν το είχα κάνει λόγω της μη σύνδεσης με ασφαλτόδρομο του βόρειου και του νότιου τμήματος του Αρκαδικού Πάρνωνα. Χωματόδρομοι υπάρχουν, όμως τους συνοδεύει μία κακή φήμη και δεν ήθελα να βρεθώ προ εκπλήξεως. Τελικά, ένα καλοκαίρι πριν μερικά χρόνια αποφάσισα να κάνω μια πρώτη αναγνωριστική βόλτα διασχίζοντας τον Πάρνωνα κάθετα και καταλήγοντας εν τέλει για μπάνιο στο Λεωνίδιο.
Τη συγκεκριμένη χωμάτινη διαδρομή μπορούμε να την κάνουμε με πολλές παραλλαγές. Με το αυτοκίνητο, με το ποδήλατο ακόμα και με τα πόδια αρκεί να έχουμε χρόνο και αντοχές (θα συμβεί κάποια στιγμή στο μέλλον). Όπως και να έχει αν δεν έχουμε σκοπό να διανυκτερεύσουμε με κάποιο τρόπο (σκηνή ή δωμάτιο) και θέλουμε να επιστρέψουμε στον Άγιο Πέτρο πρέπει να υπολογίζουμε αρκετές ώρες οδήγησης, μπόλικα χιλιόμετρα και γεμάτο ρεζερβουάρ (αφού έκλεισε το βενζινάδικο του Αγίου Πέτρου δεν υπάρχει άλλο σε όλο το βουνό).
Προμηθευόμαστε τα απαραίτητα από τον φούρνο του Νείλου και κατευθυνόμαστε προς Άστρος. Στα 3,5 χλμ και αφού έχουμε απέναντί μας το χωριό στρίβουμε στην κλασική διασταύρωση προς την καρδιά του Πάρνωνα. Ανηφορίζοντας, αφενός προσέχουμε τις τρύπες που έχουν δημιουργηθεί από την μη συντήρηση ενός κατά τα άλλα πολύ ευχάριστου δρόμου και αφετέρου παρατηρούμε τα αποτελέσματα της φωτιάς του 2000 που έκαψαν μια αρκετά μεγάλη έκταση με έλατα. Από την άλλη τα αποτελέσματα της ανθρώπινης οικονομικής δραστηριότητας. Νταμάρια από τα οποία βγαίνει το κλασικό λευκό μάρμαρο Πάρνωνα, πληγώνουν ανεπανόρθωτα τις πλαγιές και καταστρέφουν το δάσος αλλά συντηρούν έναν μικρό αριθμό εργαζομένων ακόμη. Στα δεξιά μας μέσα στη βαθιά χαράδρα ρέει ο Τάνος κυρίως τους χειμωνιάτικους και ανοιξιάτικους μήνες. Όσο ανεβαίνουμε, κοιτάμε ψηλά στα αριστερά μας τις κορυφές του Πάρνωνα και σιγά σιγά χωνόμαστε μέσα στις ήπιες ρεματιές του βουνού. Η βλάστηση είναι υπέρ του δέοντος πυκνή με ψηλά πεύκα και έλατα να εναλλάσσονται ενώ χωματόδρομοι φεύγουν αριστερά και δεξιά προκαλώντας μας. Όποια εποχή και να κάνετε αυτή τη διαδρομή θα την ευχαριστηθείτε. Είτε σε ηλιόλουστες "καταπράσινες" μέρες, είτε φθινόπωρο/χειμώνα με μουντό καιρό ομίχλη ή βροχή αλλά ακόμα και χιόνι (πρέπει να είστε εξοπλισμένοι γιατί εδώ πάνω ο δρόμος κλείνει με τα πρώτα χιόνια και δεν αποτελεί προτεραιότητα για άνοιγμα). Ενώ είμαστε για τα καλά μέσα στη καρδιά του Πάρνωνα στα 15 περίπου χλμ από την προηγούμενη διασταύρωση συναντάμε δεξιά τον δρόμο για το εν λειτουργία καταφύγιο (1,5 χλμ) 
Συνεχίζουμε αριστερά, βγαίνουμε από την στενή κοιλάδα και πλέον έχουμε ανέβει κοντά στα 1200 μέτρα βλέποντας δεξιά μας στο βάθος τον Ταύγετο. Σε λίγο συναντάμε σταυροδρόμι όπου συνεχίζουμε ευθεία.
Τώρα πρέπει να επιλέξουμε την διαδρομή μας. Οι επιλογές μας είναι 3. α) Στρίβουμε αριστερά στον πλάγιο χωματόδρομο περίπου 1χλμ μετά την διασταύρωση με κατεύθυνση Άγιο Βασίλη (15χλμ χώμα) - β) Συνεχίζουμε ακόμα λίγο στην άσφαλτο μέχρι την επόμενη διασταύρωση (στο παλιό καταφύγιο του Πάρνωνα) και στρίβουμε αριστερά στην άσφαλτο που μετά από λίγο γίνεται χώμα. Μετά από περίπου 15 χλμ χώμα θα βρεθούμε στο χωριό Πλατανάκι. γ) Συνεχίζουμε με κατεύθυνση προς το χωριό Τζίτζινα (13 χλμ άσφαλτος) και στρίβουμε αριστερά στο χώμα. Αυτός ο δρόμος συναντάει αργότερα την διαδρομή β. (12,5 χλμ μέχρι Πλατανάκι). Εγώ ακολούθησα την διαδρομή α) μιας και μου είχαν πει ότι ο δρόμος ήταν σε καλύτερη κατάσταση.
Ο δρόμος όντως είναι βατός με σχετικά μαλακό χώμα - πούδρα και σηκώνει άπειρη σκόνη. Τρυπώνει σταδιακά σε πυκνό δάσος ελάτης-μαυρόπευκου το οποίο στα σημεία που αραιώνει μας δίνει τη δυνατότητα να απολαύσουμε θέα προς τα ανατολικά και αν έχει καθαρή ατμόσφαιρα να δούμε και το Μυρτώο. Σε αυτές τις ερημιές, τα μόνα σημάδια ανθρώπινης παρουσίας είναι τα αποτελέσματα της υλοτομίας (τεράστιοι σωροί από τεράστιους κορμούς στην άκρη του δρόμου) και κάποια διάσπαρτα μελίσσια. Περνάμε κάποιες χτιστές πηγές (τον Αύγουστο δεν είχαν νερό) ενώ αρχίζουμε και χάνουμε υψόμετρο με κάποιες φουρκέτες και στο 7ο χλμ συναντάμε διασταύρωση όπου αριστερά χωματόδρομος για Πραστό. Σε λίγο συναντάμε και άλλη διασταύρωση που αν κάνουμε δεξιά θα μας οδηγήσει ξανά προς την διαδρομή β μέσα από άγνωστης ποιότητας και διάρκειας χωματόδρομους (οι κάτοχοι 4Χ4 πρέπει να έχουν ενθουσιαστεί με όλα αυτά). Μετά την πρώτη διασταύρωση θα αντικρίσετε και κάτι αξιοπερίεργο. Ένα μνημείο με λίγα συντρίμμια από αεροπλάνου και μια μικρή πλακέτα. Το δυστύχημα συνέβη το 1992 κατά τη διάρκεια στρατιωτικών ασκήσεων και εμείς τώρα αντικρίζουμε ένα περίεργο θέαμα στη μέση του πουθενά. Ενώ συνεχίζουμε με νότια κατεύθυνση αφήνουμε πίσω τις δασώδεις πλαγιές και έχουμε τη δυνατότητα να δούμε το οροπέδιο που σχηματίζεται στην περιοχή του Άγιου Βασίλη και τις χαμηλότερες βουνοπλαγιές με πιο μεσογειακή βλάστηση πάνω από το Λεωνίδιο (Βασκίνα, Παλιόχωρα κλπ). Ο Άγιος Βασίλης είναι πλέον μπροστά μας.
Η πρώτη εντύπωση που μου έδωσε το χωριό είναι ότι έχει μείνει σε άλλη εποχή. Δεν έχει πολλά καινούρια/ανακαινισμένα σπίτια, δεν έχει πολλές νεότερες παρεμβάσεις και αποπνέει μια αίσθηση εγκατάλειψης. Παρότι πήγα Αύγουστο και στην πλατεία υπήρχε ζωή νόμιζες ότι έχεις γυρίσει αρκετά χρόνια πίσω. Για να μην παρεξηγηθώ, το χωριό είναι σε πολύ όμορφη τοποθεσία, είναι καταπράσινο, έχει πολλά πέτρινα-παλιά σπίτια και παραμένει απείραχτο από τον τουρισμό. Διατηρεί μια αυθεντικότητα και φαίνεται να κινείται μαζί με τον χρόνο σε αυτή τη 50-60ετή πορεία σταδιακής εγκατάλειψης. Χαρακτηριστικά σημεία, η πλατεία με τα πλατάνια, οι περίτεχνες κρήνες φορτωμένες με νερό, ο αναπαλαιωμένος μύλος και ο πύργος του Χιόνη (http://ecastles.culture.gr/mobilecontent/-/asset_publisher/XHdEYy6aof01/content/agios-basileios-pyrgos-chione). Στο χωριό λειτουργεί, τουλάχιστον το καλοκαίρι, καφενείο-ταβέρνα.
Τέλος, δεν γίνεται να μην αναφέρω και τη συμβολή του χωριού στην αντίσταση την οποία και τροφοδότησε με αντάρτες ενώ συνέχισε να αποτελεί ορμητήριο των κομμουνιστών και κατά τον εμφύλιο. Εκεί στις 21 Γενάρη του 1949, περίοδο που είχαν ξεκινήσει εκκαθαριστικές επιχειρήσεις και το τέλος για τον Δημοκρατικό Στρατό Πελοποννήσου ήταν προδιαγεγραμμένο, η 55η Ταξιαρχία του ΔΣΠ η οποία θα περνούσε τη νύχτα στο χωριό δέχτηκε αιφνιδιαστική επίθεση από τη Γ & Δ μοίρα καταδρομών. Ακολούθησε σφαγή. Ο απόλογισμός ήταν 80-100 περίπου αντάρτες νεκροί, 30 αιχμάλωτοι, πολλοί τραυματίες και 6 νεκροί από την πλευρά των ΛΟΚ. Η καταστρεπτική αυτή μάχη ήταν η ταφόπλακα για το 2ο Αντάρτικό στην Πελοπόννησο. Στο χωριό υπάρχει μνημείο που υπενθυμίζει τους νεκρούς (και είναι πολλοί) μαχητές της αντίστασης αλλά και του εμφυλίου (πολλοί ήταν Αγιοβασιλίτες) σκιαγραφώντας τις ανθρώπινες απώλειες που είχε το χωριό εκείνη την περίοδο.
Κινούμενοι προς Πλατανάκι, στα αριστερά μας, βλέπουμε ένα πετρόχτιστο πυργοειδές κτίσμα. Είναι μεσαιωνικός πύργος που οι ντόπιοι ξέρουν με το όνομα κάστρο της Παλαιοπαναγιάς.
Στο λόφο γύρω από τον πύργο θεωρείται ότι βρισκόταν η αρχαία πόλη Γλυμπία. Εν συνεχεία η απότομη ανηφόρα μας ξαναφέρνει κοντά στα έλατα και το μικροσκοπικό χωριό Πλατανάκι στα 980 υψόμετρο. Κάντε μια βόλτα στη πλατεία γύρω από την εκκλησία και απολαύστε την θέα. Οι πηγές και εδώ ήταν γεμάτες με νερό τον Αύγουστο. Εδώ καταλήγουν οι διαδρομές β, γ που αναφέραμε παραπάνω ενώ ο ασφαλτόδρομος συνεχίζεται προς τον Κοσμά μέσα από ελατοδάσος.
Εγώ επέστρεψα προς Άγιο Βασίλη και λίγο πριν το χωριό έστριψα δεξιά προς Παλαιοχώρι. Το οροπέδιο εδώ αξίζει κάποιος να το επισκεφτεί τέλη άνοιξης που θα είναι καταπράσινο και πολύχρωμο. Μετά από 6 χλμ περίπου φτάνουμε στο Παλαιοχώρι, ένα πυκνοκατοικημένο όμορφο χωριό το οποίο εν αντιθέσει με τον Άγιο Βασίλη έχει δεχτεί αρκετές σύγχρονες αλλά καλαίσθητες επεμβάσεις. Όμορφη πλατεία με πηγές και κάποια μαγαζάκια (δεν γνωρίζω αν τον χειμώνα λειτουργούν), πολλά πέτρινα σπίτια και πλακόστρωτα για περπάτημα. Αξίζει να κατεβείτε από το αυτοκίνητο για μια βόλτα. Από το Παλαιοχώρι συνέχισα προς το Λεωνίδιο μέσα από μια ενδιαφέρουσα αλλά αρκετά κουραστική διαδρομή. Για την επιστροφή στον Άγιο Πέτρο, οι επιλογές δεν περιορίζονται στις χωμάτινες διαδρομές. Παραλιακά από Λεωνίδιο-Άστρος είτε βουνίσια από Γεράκι-Καλλιθέα-Αγριάνους-Τζίτζινα θα κάνετε αρκετά παραπάνω χιλιόμετρα αλλά δεν θα χρειαστεί να ταλαιπωρήσετε άλλο το αυτοκίνητο. Σε περίπτωση διάθεσης για διανυκτέρευση ο Κοσμάς απέχει λιγότερο από 20΄ λεπτά οδήγηση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου